1633102 การจัดหมู่ 2
Classification 2

2 (1-2)

การทำบัตรรายการโสตทัศนวัสดุ
แผนที่[ Cartographic Materials]

Cartographic materials หมายถึง วัสดุซึ่งแสดงส่วนต่างๆของโลก ซึ่งอาจจะข้อมูลเกี่ยวกับทำเลที่ตั้งของสถานที่ ทรัพยากร ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ เส้นคมนาคม เป็นต้น
Cartographic materials มีความหมายรวมถึง แผนที่ประเภทต่างๆ[Maps] หนังสือแผนที่ [Atlases] และลูกโลก [Globes] แหล่งข้อมูลที่ใช้ลงรายการ[Sources of information]
แผนที่ ข้อมูลที่ใช้ลงรายการจะอยู่ในกรอบแผนที่
ลูกโลก ข้อมูลส่วนใหญ่จะอยู่บนรูปจำลองหรือ ฐานที่ตั้ง
หากไม่สามารถหาข้อมูลจากตัววัสดุ อาจดูจากวัสดุที่มาพร้อมกันเช่น เอกสารประกอบ แผ่นพับ เป็นต้น
ประเภทของวัสดุ [General material designatition]
แผนที่ ใช้คำว่า Map
ลูกโลก ใช้คำว่า Globe
รายละเอียดพิเศษ [Material specifie details ] ข้อมูลในส่วนนี้ประกอบด้วย มาตราส่วนและวิธีถ่ายทำแผนที่ [Projection] มาตราส่วน แผนที่ในปัจจุบันแบ่งเป็นประเภทตามมาตราส่วนได้แก่
1. แผนที่มาตราส่วนใหญ่ได้แก่ แผนที่ซึ่งมีขนาดมาตราส่วน1/75000 ลงมา มีมาตราส่วน 1/50000,1/25000,1/20000 และ 1/12500 เป็นต้น
2. มาตราส่วนปานกลาง ได้แก่ แผนที่ซึ่งมีขนาดมาตราส่วนตั้งแต่ 1/600000 ลงมา มีมาตราส่วน 1/500000,1/250000,1/200000,1/125000,1/1000 เป็นต้น
3. แผนที่มาตรส่วนเล็กได้แก่ แผนที่ซึ่งมีขนาดมาตราส่วนตั้งแต่ 1/100000 ขึ้นไปมีมาตราส่วน 1/1250000,1/2500000 เป็นต้น

มาตราส่วนของแผนที่นอกจากจำแนกตามสากลแล้วยังจำแนกชนิดต่างๆได้แก่

1. มาตราส่วนเป็นเส้น [Graphic Scale] ใช้วัดเทียบความยาวของแผนที่ว่าในภูมิประเทศจริงยาวเท่าไร
2. มาตราส่วนคำพูด [Verbal Statement] แสดงไว้ในคำพูดเช่น 1 นิ้ว เท่ากับ 3 ไมล์ ,1เซนติเมตรเท่ากับ 5 กิโลเมตร
3. มาตราส่วนเป็นตัวเลข[Numerical Scale,Representative fraction,Rational scale] แสดงไว้มุมแผนที่เป็นอัตราส่วนเช่น 1:150000 ซึ่งหมายความว่าระยะทาง1 หน่วยบนแผนที่จะเท่ากับระยะทางบนพื้นที่150000 หน่วย

การลงรายการตามมาตราส่วนแผนที่ ให้ลงต่อจากครั้งที่จัดพิมพ์[edition area] ถ้าไม่ครั้งที่จัดพิมพ์ให้ลงต่อจากผู้รับผิดชอบ [statement of responsibility]หรือถ้าไม่มีผู้รับผิดชอบก็ให้ลงต่อจากชื่อเรื่อง

ตัวอย่าง

1.Central United States/Rand McNally Co.-Scale 1:2500000

2. 3rd ed.,reprinted with Moinor Corrections-Scale1/1000000
3. The Erth's moon [map] -Scale Ca.1/7200000
ถ้าไม่มีมาตราส่วนบอกไว้ให้คำนวณโดยเปรียบเทียบกับแผนที่ขนาดเท่ากัน ที่มีมาตราส่วนระบุไว้ และใส่มาตราส่วนหลัง ca. เช่น
Scale ca.1: 1500000
Scale ca.1 :2500000

ถ้าไม่มีมาตรส่วนระบุไว้ และไม่สามารถคำนวณเปรียบกับแผนที่อื่นๆได้ให้ใช้ Scale indeterminable กรณีแผนที่เป็นชุดจะมีมาตราส่วนต่างๆกัน ถ้ามีมาตราส่วนแตกต่างกันมากกว่า 2 มาตราส่วนขึ้นไป ให้ใช้คำว่า Scales Vary แผนที่ประเภทสร้างจากจินตนาการ แผนที่ถ่ายภาพจากข้างบนเช่น ถ่ายจากเครื่องบินซึ่งไม่มีมาตราส่วนที่ถูกต้อง ถ้าไม่มีมาตราส่วนบอกไว้ไม่ต้องคำนวณหรือเปรียบเทียบกับแผนที่อื่นๆ ให้ใช้คำว่า Not drown to scale เส้นโครงแผนที่ [Projections]

การจำแนกประเภท ของเส้นโครงแผนที่

1. เส้นโครงแผนที่แบบทรงสัมผัสหรือรูปพื้นราบ[Zenithal projections] เส้นโครงแบบนี้สร้างขึ้นโดยอาศัยหลักการฉายแสงบนลูกโลกให้ปรากฎบนระนาบเรียบ ความแตกต่างเส้นโครงจะอยู่ตรงตำแหน่งของจุดกำเนิดแสงที่ใช้กันมาก
2. เส้นโครงแผนที่ทรงกรวย [Canic projections] เป็นการเปลี่ยนเส้นขนานจากทรงกลมมาเป็นทรงกรวย แล้วจึงเปลี่ยนรูปกรวยมาเป็นแผนที่คุณสมบัติของเส้นโครงแบบนี้ เส้นเมริเดียนทุกเส้นเป็นส่วนของวงกลมที่วางซ้อนกัน โดยมีจุดศูนย์กลางรวมกันที่ขั่วโลกเหนือ และใต้ เส้นโครงแผนที่แบบนี้มักจะแสดงบริเวณพื้นที่แคบไม่สามารถจะแสดงบริเวณขั่วโลกทั้งสองได้ ซึ่งมีคุณสมบัติในการรักษาเนื้อที่ถูกต้องตามความเป็น
3. เส้นโครงแผนที่อาศัยรูปทรงกระบอก [Cylindrical Projections] เส้นโครงแผนที่แบบนี้เส้นขนานอยู่ในแนวนอนและเป็นเส้นตรง ที่อยู่บนละติจูดเดียวกันจะปากฎบนแผนที่ในแนวเดียวกัน ตัวอย่างเช่น เส้นโครงแผนที่แบบ [Mercat projecrion] ใช้แสดงเส้นทางเดินเรือ
4. เส้นโครงแผนที่ประเภทอื่นๆ
เช่น เส้นโครงแผนที่แบบ Mollwide projection เส้นโครงแผนที่แบบ Aitoff projection
ในการทำบัตรรายการแผนที่ ถ้าในข้อมูลบอกวิธีทำเส้นโครงแผนที่ไว้ให้ใส่วิธีทำเส้นโครงแผนที่และข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการทำ ต่อจากมาตราส่วน และคำว่า projection ให้ใช้คำย่อๆว่า proj ลักษณะของวัสดุ [Physical description]

ข้อมูลในการลงรายการลักษณะของวัสดุ

ประกอบด้วย : จำนวน,สี,ชนิดของวัสดุที่ใช้ทำแผนที่ ลูกโลก, ลักษณะวางตั้งหรือการผนึก และขนาด
จำนวน ให้ใส่จำนวนแผนที่ของลูกโลก
สี แผนที่สี ให้ใส่ตัวย่อว่า col. ต่อจากจำวนแผนที่ และนำหน้าด้วยเครื่องหมาย:
ชนิดของวัสดุ ลงรายการชนิดของวัสดุว่าเป็น plastie,silk,wood เป็นต้น ตามหลังข้อมูลเรื่องสี
ลักษณะวางตั้งหรือการผนีก [Mounting] ลงรายการต่อจากชนิดของวัสดุ และนำหน้าด้วยเครื่องหมาย,
ขนาด ให้ลงรายการขนาดของแผนที่หรือลูกโลกต่อจากลักษณะวางตั้งหรือการผนึก ถ้าเป็นแผนที่ให้จัดส่วนสูงX ส่วนกว้าง เป็นเซนติเมตร โดยวัดจากเส้นขอนในจากด้านบนล่างเป็นส่วนสูง และจากซ้ายไปขวาเป็นส่วนกว้าง จำนวนเซนติเมตรใช้ตัวย่อว่า cm. และนำหน้าด้วยเครื่องหมาย; ขนาดของแผนที่ถ้าไม่สามารถลงรายละเอียดของกระดาษที่ใช้พิมพ์ได้ ให้ใส่ขนาดของกระดาษด้วย ถ้าแผนที่มีหลายส่วนให้นำมาต่อกันแล้ววัดขอบนอกของกระดาษ ถ้าแต่ละส่วนมีขอบนอก ไม่แน่นอน ให้ลงรายการขนาดของการดาษแต่ละส่วน ขนาดของลูกโลกให้วัดเส้นผ่าศูนย์กลาง [diameter] เป็นเซนติเมตร ใช้ตัวย่อ in diam.
คู่มือ
ในกรณีที่มีคู่มือการใช้แผนที่ หรือลูกโลกติดมาด้วย ให้ใสต่อจากลักษณะของวัสดุ โดยใช้เครื่องหมาย บวก +
ชื่อชุด [Series] ข้อมูลที่ควรนำมาลงรายการเกี่ยวกับวัสดุ ได้แก่
ชื่อๆของชื่อชุด
ข้อความที่สำคัญที่เกี่ยวกับชื่อชุด
ผู้รับผิดชอบในการจัดทำชื่อชุด
การพิทพ์ชื่อชุด
หมายเหตุ [Notes area] ข้อมูลที่นำมาลงรายการ ได้แก่
รายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับลักษณะ ขอบเขต ของแผนที่ นอกเหนือจากรายการที่ลงในลักษณะของวัสดุ

ตัวอย่างบัตรรายการแผนที่

The World [map] / prepared from reproductive

material provided by the Surveys and Mapping
Branch, Department of energy, Mines and
Resources of Canada.-Scale 1:35,000,000;
Van der Grinten proj.-New Westminster,B.C.:
Open Trails,[19-]
1. map :col., plastic : 73 X 114cm.
Includes Canadian air diatances in statute
miles and distance between canadian ports in
nautical miles.-Insets:Arctic :Antarctica ;
The southernsky ; The northernsky.
1. World maps. I.Canada . Surveys and Mapping Branch

หน้าสารบัญ