1631303 บริการอ้างอิงและสารสนเทศ
Reference and Information Services

ภาคต้น ปีการศึกษา 2545
3 (2-2)

ผู้สอน : รศ. จุมพจน์ วนิชกุล
โปรแกรมวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์
บัณฑิตวิทยาลัย
สถาบันราชภัฏกาญจนบุรี
อ.เมือง กาญจนบุรี 71190

chumpot@hotmail.com

ดรรชนีวารสาร

ดรรชนี มีความหมายว่า ชี้หรือแสดง ในทางสารนิเทศ ดรรชนี หมายถึงสิ่งบ่งชี้ไปยังแหล่งข้อมูล ซึ่งอาจจะเป็นส่วนหนึ่งของหนังสือ หรือเป็นหนังสือ ที่ให้รายการที่มีรายละเอียดเกี่ยวกับชื่อหัวข้อ คำศัพท์ หัวเรื่อง ชื่อเรื่อง ชื่อผู้แต่ง หรือรายการอื่นๆที่มีความสำคัญ ว่าอยู่หน้าใดในหนังสือเล่มเดียวกัน หรืออยู่ในหนังสือเล่มใด วารสารเล่มใด

ความสำคัญของดรรชนี คือช่วยในการค้นหาสารนิเทศได้สะดวกและรวดเร็ว ทันกับความต้องการที่จะใช้และทำให้มีการค้นหาสารนิเทศที่กระจายอยู่ในที่ต่างๆได้อย่างทั่วถึง ไม่ถูกละเลยโดยไม่มี การนำมาใช้

ประเภทของดรรชนี
การแบ่งประเภทของดรรชนีสามารถแบ่งได้ตามลักษณะการใช้ได้ 2 ประเภทคือ

    1. แบ่งตามลักษณะของสิ่งพิมพ์ที่นำมาทำดรรชนี ได้แก่
    - ดรรชนีของหนังสือ คือดรรชนีที่ปรากฎอยู่ตอนท้ายเล่มของหนังสือเพื่อให้ความสะดวกแก่ผู้ที่ต้องการ ค้นคว้าเรื่องราวในหนังสือนั้น
    - ดรรชนีวารสาร คือดรรชนีตามหัวเรื่องของบทความในวารสารซึ่งในแต่ละรายการ ประกอบด้วย ชื่อผู้เขียนบทความ ชื่อบทความ ขื่อวารสาร ปีที่ ฉบับที่ เดือน ปี และเลขหน้าของบทความ
    - ดรรชนีหนังสือพิมพ์ มีลักษณะคล้ายดรรชนีวารสาร คือให้รายละเอียดว่าบทความหรือข่าวสำคัญนั้น อยู่ในหนังสือพิมพ์ฉบับไหน อยู่หน้าและคอลัมน์ไหน

    2. แบ่งตามวิธีการจัดทำ ได้แก่
    - ดรรชนีผู้แต่ง เป็นดรรชนีที่เรียงลำดับรายการโดยใช้ชื่อผู้เขียน
    - ดรรชนีชื่อเรื่อง คือดรรชนีที่เรียงลำดับรายการโดยใช้ชื่อเรื่องเป็นหลัก
    - ดรรชนีหัวเรื่อง คือดรรชนีที่ใช้คำหรือวลีที่มีผู้กำหนดไว้ก่อนแล้วเป็นหัวเรื่อง นำมาจัดเรียงลำดับ เพื่อให้งานที่อยู่ในลักษณะวิชาเดียวกันอยู่รวมกัน ในที่นี้จะขอกล่าวถึงรายละเอียดของดรรชนีวารสารซึ่งแบ่งประเภทได้ 4 ประเภทคือ

      1. ดรรชนีวารสารทั่วไป เป็นการนำวารสารประเภทต่างๆไม่จำกัดเนื้อหาวิชา มาจัดทำเป็นหนังสือดรรชนี
      2. ดรรชนีวารสารเฉพาะวิชา เป็นการเลือกบทความเฉพาะสาขาวิชาใดวิชาหนึ่งมาทำดรรชนี
      3. ดรรชนีวารสารเฉพาะเรื่อง เป็นการนำบทความจากวารสารที่มีการจัดพิมพ์ต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน มาจัดทำดรรชนี เช่น ดรรชนีราชกิจจานุเบกษา
      4. ดรรชนีวารสารชนิดที่ห้องสมุดจัดทำขึ้นเอง ห้องสมุดหลายแห่งได้จัดทำดรรชนีวารสารบริการแก่ผู้ใช้

    เพื่ออำนวยความสะดวกในการค้นหาบทความ บางแห่งทำเป็นบัตรรายการ บางแห่งทำเป็นรูปเล่ม เช่น ห้องสมุดสำนักบรรณสารการพัฒนาของสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์

ผู้รายงาน
วิราม สุภัทรเกียรติ

ปรับปรุงล่าสุด วันที่ 10 มิถุนายน 2545
รศ. จุมพจน์ วนิชกุล
chumpot@hotmail.com / chumpotw@yahoo.com