ราชวงศ์ปราสาททอง

สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ที่  6  (สมเด็จเจ้าฟ้าชัย)

ครองราชย์ได้  3 – 5  วัน  พ.ศ. 2199

สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ที่  6  คือ  เจ้าฟ้าชัย  พระโอรสองค์ใหญ่ของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง  เมื่อสมเด็จพระเจ้าปราสาททองทรงประชวรหนักนั้นได้มอบพระแสงขรรค์ชัยศรีและมอบราชสมบัติให้ก่อนสวรรคต  3  วัน  ได้ขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์ทรงพระนามว่า  สมเด็จพระเจ้าศรีสรรเพชญ์ที่  6  ซึ่งเรียกกันทั่วไปว่า  สมเด็จเจ้าฟ้าชัย  ในรัชกาลนี้พระองค์ได้ส่งเครื่องบรรณาการไปญี่ปุ่น  แต่ญี่ปุ่นไม่ยอมรับ  อ้างว่ากำลังปิดประเทศ

สมเด็จเจ้าฟ้าชัย  พระองค์ทรงครองราชย์ได้ปีหนึ่ง  พระศรีสุธรรมราชา  พระเจ้าอา  (พระอนุชาของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง)  กับพระนารายณ์  ซึ่งเป็นพระอนุชาของพระองค์นั้นได้ร่วมกันชิงอำนาจ  จับสมเด็จเจ้าฟ้าชัยปลงพระชนม์ที่วัดโคกพระยา  ใน พ.ศ. 2199

สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ที่  6  (สมเด็จเจ้าฟ้าชัย)  พระโอรสของสมเด็จพระเจ้าปราสาททองได้รับมอบพระแสงขรรค์ชัยศรี  ก่อนพระบิดาสวรรคต  3  วัน  ขึ้นครองราชย์  พ.ศ. 2199  (บ้างว่า  พ.ศ. 2187 ?)  พระนารายณ์ได้คบกับพระสุธรรมราชา  ผู้เป็นอาทำการยึดอำนาจ  จับสมเด็จเจ้าฟ้าชัยสำเร็จโทษ  ในปีนั้น

ราชวงศ์ปราสาททอง

สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ที่  7  (พระศรีสุธรรมราชาป

ครองราชย์ได้  2  เดือนใน  พ.ศ. 2199

สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ที่  7  คือ  พระศรีสุธรรมราชา  พระอนุชาของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง  ได้ร่วมกับพระนารายณ์  ทำการชิงอำนาจจากสมเด็จเจ้าฟ้าไชย  ในครั้งแรกนั้นพระศรีสุธรรมราชาได้ครองราชย์เป็นกษัตริย์  ทรงพระนามว่า  สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ที่  7  และแต่งตั้งให้พระนารายณ์นั้นเป็นพระมหาอุปราช  พอครองราชย์ได้ประมาณ  2  เดือน  จึงเกิดเหตุเนื่องจาก  สมเด็จพระศรีธรรมราชานั้นทรงกระทำมิดีมิได้กับ  พระราชกัลยาณี  ซึ่งเป็นพระนัดดาและพระขนิษฐาของพระนารายณ์   ทำให้พระนารายณ์ทรงขัดเคือง  จึงนำกำลังเข้าวังหลวงถึงกับทำการสู้รบกันขึ้นเป็นศึกกลางเมือง  การสู้รบครั้งนั้นพระนารายณ์มีชัยชนะ  จับสมเด็จพระศรีธรรมราชาได้  จึงให้สำเร็จโทษที่วัดโคกพระยาในปี  พ.ศ. 2199

สมเด็จพระศรีสุธรรมราชา  หรือ  สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ที่  7  คือ  พระสุธรรมราชาพระอนุชาของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง  ครองราชย์  (พ.ศ. 2199)  แต่งตั้งให้พระนายพระราชนัดดาเป็นอุปราช  โดยอยู่ในพระราชวังบวรสถานมงคล  ต่อมาได้ขึ้นหาพระราชกัลยาณี  พระขนิษฐษของพระนารายณ์  หวังจะร่วมสังวาสด้วย  พระราชกัลยาณีหลบในตู้พระสมุดออกมาแจ้งให้พระนารายณ์ทราบเรื่อง  พระนารายณ์จึงทำการชิงอำนาจ  เกิดศึกกลางเมืองต่อสู้กันระหว่างวังหลวงและวังหลัง  ในที่สุดจับพระศรีสุธรรมราชาได้จึงสำเร็จโทษที่วัดโคกพระยา  รวมอยู่ในราชสมบัติได้  2  เดือน  กับ  20  วัน  บางแห่งว่าครองราชย์  พ.ศ. 2187  (ครองราชย์  3  เดือน)  ศักราชไม่ตรงกัน

    ราชวงศ์ปราสาททอง

สมเด็จพระนารายณ์ราชาธิราช

ครองราชย์  พ.ศ. 2199 – 2231

สมเด็จพระนารายณ์ราชาธิราช  หรือ  พระนารายณ์เป็นพระโอรสองค์เล็กของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง  เมื่อวันที่  9  ตุลาคม  พ.ศ. 2199  นั้นพระนารายณ์  ร่วมกับ  พระศรีสุธรรมราชา  พระเจ้าของพระองค์  ทำการชิงอำนาจในระหว่างที่สมเด็จเจ้าฟ้าไชย  เสด็จทอดพระเนตรพิธีเจ้าเซ็นของชาวอิหร่านโดยได้มีการลอยนำอาวุธจริงเข้าไปในบริเวณการประกอบพิธีและหาโอกาสเข้ายึดอำนาจในระหว่างพิธีนั้น

ครั้งนั้นบรรดาขุนนางฝ่ายของสมเด็จเจ้าฟ้าไชย  พระเจ้าเหนือหัวองค์เดิมนั้นได้ถูกจับพระศรีสุธรรมราชาจึงปลดจากตำแหน่งและทำการประหารชีวิตเกือบทั้งหมด  ทำให้ขุนนางข้าราชการเกือบหมด  ซึ่งเป็นคนไทยที่ดำรงตำแหน่งสำคัญๆ  นั้นหมดสิ้นลง  จึงต้องใช้แขกเปอร์เซีย  ลาว  ฝรั่ง  ญี่ปุ่น  เข้ามาทำรับราชการแทน  ด้วยปรากฏมีตำแหน่งสำคัญของบุคคลเหล่านี้  เช่น  พระยารามเดโช  (แขกเปอร์เซีย)  พระยาราชบังสัน  (หรือ  พระยาราชวังสัน  แขกเปอร์เซีย)  และเจ้าพระยาวิชาเยนทร์  (ชาวกรีก)  เป็นต้น

เมื่อพระนารายณ์ทรงพระเยาว์นั้น  พระองค์ได้เสด็จเยี่ยมพวกอิหร่านเป็นประจำ  ดังนั้น  เมื่อพระนารายณ์เข้าทำการก่อรัฐประหารชิงอำนาจจากสมเด็จพระศรีธรรมราชา  พระเจ้าอานั้น  พระองค์จึงได้กำลังพวกอิหร่านและพวกฝรั่งเศสเข้าทำการช่วยเหลือสู้รบจนสำเร็จ  ทำให้สมเด็จพระนารายณ์สร้างสัมพันธไมตรีกับชาวฝรั่งเศส  และพระองค์นั้นได้มีทหารรักษาพระองค์เป็น  ชาวญี่ปุ่น  อิหร่าน  ตุรกี  และอินเดีย

การที่สมเด็จพระนารายณ์ครองราชย์เป็นกษัตริย์กรุงศรีอยุธยานั้น  ปรากฏว่าพระองค์ทรงมีศัตรูทั้งฝ่ายราชวงศ์ในราชสำนัก  และข้าราชการ  จึงทำให้พระองค์ต้องทำการจัดแจงบ้านเมืองกำจัดศัตรูของพระองค์และเปลี่ยนตำแหน่งข้าราชการเก่าเป็นอันมาก  โดยมีการแต่งตั้งข้าราชการขึ้นใหม่  โดยเฉพาะบุตรของพระนมนั้นได้มียศและตำแหน่งสูง  คือ  ขุนเหล็ก  นั้นให้เป็น  เจ้าพระยาโกษาธิบดี  ให้พระเพทราชา  เป็นข้าหลวงเดิมและแต่งตั้งข้าราชการตำแหน่งอื่นๆ  ทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศที่นับถือศาสนาอื่นเช่น  คลอนสแตนติน  ฟอลคอน  เป็นพระยาวิชาเยนทร์