สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ สมเด็จพระอาทิตยวงศ์

สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4
พระบรมนามาภิไธย	พระอาทิตยวงศ์
พระปรมาภิไธย	สมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูร
พระอิสริยยศ	พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา
ราชวงศ์	ราชวงศ์สุพรรณภูมิ
ครองราชย์	พ.ศ. 2072-พ.ศ. 2076
ระยะครองราชย์	4 ปี
รัชกาลก่อนหน้า	สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2
รัชกาลถัดไป	พระรัษฎาธิราช
ข้อมูลส่วนพระองค์
สวรรคต	พ.ศ. 2076
พระราชบิดา	สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2
พระราชโอรส/ธิดา	พระรัษฎาธิราช

สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4 ทรงเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์ที่ 12 แห่งกรุงศรีอยุธยา มีพระนามที่เป็นที่รู้จักอีกพระนามหนึ่งว่า สมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูร

พระราชประวัติ

สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4 มีพระนามเดิมว่า สมเด็จพระอาทิตยวงศ์ หรือ พระอาทิตย ทรงเป็นพระราชโอรสของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 สัณนิษฐานว่าประสูติแต่พระอัครมเหสีที่มีเชื้อสายราชวงศ์พระร่วง แต่ไม่ปรากฏว่าเสด็จพระราชสมภพเมื่อปีอะไร พระองค์ได้รับการสถาปนาที่พระมหาอุปราชเมื่อปี พ.ศ. 2069 และได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้ไปครองเมืองพิษณุโลก

พระองค์ทรงดำรงพระอิสริยยศที่พระมหาอุปราชได้ 3 ปี สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 เสด็จสวรรคต พระองค์จึงเสด็จจากเมืองพิษณุโลกมาครองราชสมบัติที่กรุงศรีอยุธยา ทรงพระนามว่า สมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูร

สมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูรทรงมีพระโอรส 1 พระองค์ คือ พระรัษฎาธิราช ต่อมาในปี พ.ศ. 2076 สมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูรทรงพระประชวรด้วยไข้ทรพิษที่ระบาดในกรุงศรีอยุธยาแล้วเสด็จสวรรคต ทรงอยู่ในราชสมบัติเพียง 4 ปีเท่านั้น พระรัษฎาธิราชพระราชโอรสเสด็จขึ้นครองราชสมบัติด้วยพระชนมายุเพียง 5 พรรษา

พระนามต่างๆ

1. พระอาทิตยวงศ์ ที่มาของชื่อสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงวินิจฉัยว่า คงจะทรงเป็นเป็นเชื้อสายราชวงศ์พระร่วง "ศรีอินทราทิตย์" (หมายถึง พระอาทิตย์) จึงเข้าใจได้ว่าพระมารดาก็เห็นจะเป็นเชื้อสายราชวงศ์พระร่วงดุจเดียวกัน
2. สมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูร ซึ่งมีคำว่า "หน่อพุทธางกูร" มีความหมายว่า "หน่อเนื้อเชื้อไขพระพุทธเจ้า" หรือ "พระโพธิสัตว์" คาดว่ามาจากกฎมณเฑียรบาลซึ่งกำหนดราชกุมารศักดิ์ไว้ว่า พระราชกุมารอันเกิดแต่พระอัครมเหสีคือ สมเด็จหน่อพระพุทธเจ้า ส่วนพระนาม "พระบรมราชา" บัญญัติเมื่อเสด็จไปครองเมืองพิษณุโลก จึงเรียกว่าสมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูร เพื่อไม่ให้ซ้ำกับสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3
3. วาตะถ่อง เป็นพระนามในพงศาวดารพม่า "วาตะถ่อง" หมายความว่า "สำลีพันนึง" จึงเป็นที่มาของเส้นพระเกศาอันขาวโพลนในภาพยนตร์เรื่องสุริโยไท

พระราชกรณีกิจ

การพระศาสนา

พระองค์ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเจดีย์องค์ที่สามในวัดพระศรีสรรเพชญ์ วัดในพระบรมมหาราชวัง เพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระบรมอัฐิของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 ผู้เป็นพระราชบิดา

ดูเพิ่ม

• ลำดับพระมหากษัตริย์ไทย

อ้างอิง

• วิชาการ.คอม
• หอมรดกไทย
• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงนิพนธ์อธิบายประกอบ สำนักงานพิมพ์โอเดียนสโตร์ จัดพิมพ์จำหน่าย พ.ศ. 2510
• ไทยรบพม่า เล่ม 1 สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ สำนักงานพิมพ์อักษรเจริญทัศน์ จัดพิมพ์จำหน่าย พ.ศ. 2546
• พระราชพงศาวดารกรุงเก่าฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ สำนักงานพิมพ์คลังวิทยา จัดพิมพ์จำหน่าย พ.ศ. 2510

สมัยก่อนหน้า		สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4		สมัยถัดไป
พระเชษฐา (ราชวงศ์สุพรรณภูมิ) (พ.ศ. 2028 - พ.ศ. 2034)		พระมหาอุปราชแห่งอาณาจักรอยุธยา (ราชวงศ์สุพรรณภูมิ) (พ.ศ. 2069 - พ.ศ. 2072)		พระไชยราชา (ราชวงศ์สุพรรณภูมิ) (พ.ศ. 2072 - พ.ศ. 2076)
สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 (ราชวงศ์สุพรรณภูมิ) (พ.ศ. 2034 - พ.ศ. 2072)		พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา (ราชวงศ์สุพรรณภูมิ) (พ.ศ. 2072 - พ.ศ. 2076)		พระรัษฎาธิราช (ราชวงศ์สุพรรณภูมิ) (พ.ศ. 2076)