สมเด็จพระอาทิตยวงศ์

สมเด็จพระอาทิตยวงศ์
พระบรมนามาภิไธย	พระอาทิตยวงศ์
พระอิสริยยศ	พระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา
ราชวงศ์	ราชวงศ์สุโขทัย
ครองราชย์	พ.ศ. 2173
ระยะครองราชย์	36 วัน
รัชกาลก่อนหน้า	สมเด็จพระเชษฐาธิราช
รัชกาลถัดไป	สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง
ข้อมูลส่วนพระองค์
พระราชสมภพ	พ.ศ. 2161
พระราชบิดา	สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม
พระราชมารดา	ไม่ปรากฏพระนาม

"พระอาทิตยวงศ์" เปลี่ยนทางมาที่นี่ สำหรับความหมายอื่น ดูที่ สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4

สมเด็จพระอาทิตยวงศ์ พระมหากษัตริย์พระองค์ที่ 23 แห่งกรุงศรีอยุธยา พระองค์เป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม และเป็นพระอนุชาในสมเด็จพระเชษฐาธิราช เสด็จพระราชสมภพเมื่อปี พ.ศ. 2161 เมื่อสมเด็จพระเชษฐาธิราชเสด็จสวรรคตแล้ว เจ้าพระยากลาโหมได้อัญเชิญพระองค์ขึ้นครองราชย์ เมื่อพระชนมายุได้เพียง 9 พรรษา โดยมีเจ้าพระยากลาโหมเป็นผู้สำเร็จราชการ

เมื่อพระองค์ขึ้นครองราชย์ได้เพียง 36 วัน บรรดาขุนนางข้าราชการทั้งปวงเห็นว่า พระองค์ยังทรงพระเยาว์ไม่สามารถปกครองบ้านเมืองได้ พงศาวดารคำให้การชาวกรุงเก่า ระบุว่า ทรงเที่ยวเล่นประพาศจับแพะจับแกะไปเรื่อย เจ้าพนักงานต้องนำเครื่องทรงและเครื่องเสวยตามไปทุกที่ มุขมนตรีจึงได้ปรึกษากันและเห็นพ้องกันว่าหากพระเจ้าแผ่นดินเป็นเช่นนี้ราชการแผ่นดินจะเสียหาย จึงจำเป็นต้องอัญเชิญพระองค์ออกจากราชสมบัติ แล้วเชิญเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ขึ้นเป็นพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ต่อไปโดยมีพระนามว่า สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง

หลังจากการขึ้นครองราชสมบัติของสมเด็จพระเจ้าปราสาททองแล้ว พระองค์ยังคงประทับอยู่ภายในพระราชวังหลวงกับพระพี่เลี้ยง แต่พระองค์ได้ถูกถอดยศในเวลาต่อมาอันเนื่องมาจากสมเด็จพระเจ้าปราสาททองเสด็จมานมัสการพระพุทธปฏิมากร ณ วัดพระศรีสรรเพชญ์ แล้วทอดพระเนตรเห็นพระองค์นั่งห้อยเท้าอยู่หลังกำแพงแก้ว จึงตรัสว่า อาทิตยวงศ์องอาจมิได้ลงมาจากกำแพงแก้ว จึงโปรดให้ลดพระยศแล้วให้ไปปลูกเรือนริมวัดท่าทรายโดยให้มีเจ้าพนักงานอยู่ด้วยอีก 2 คนสำหรับตักน้ำหุงข้าวเท่านั้น

เมื่อพระองค์มีพระชันษามากขึ้นได้สมคบคิดกับขุนนางซึ่งโดนถอดออกจากราชการไปก่อนหน้านั้นก่อขบถขึ้น แต่ไม่สำเร็จและถูกจับได้จึงถูกนำไปสำเร็จโทษที่วัดโคกพระยา

อ้างอิง

• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา ภาค 1. สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช พิมพ์ขึ้นเป็นส่วนพระราชกุศลทานมัยในงานพระศพ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวรเสฐสุดา, พระอรรคชายาเธอ กรมขุนอรรควรราชกัญญา, สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนพิจิตรเจษฎจันทร์ และสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนสวรรคโลกลักษณวดี. พ.ศ. 2455. 
• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา ภาค 2. สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช พิมพ์ขึ้นเป็นส่วนพระราชกุศลทานมัยในงานพระศพ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวรเสฐสุดา, พระอรรคชายาเธอ กรมขุนอรรควรราชกัญญา, สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนพิจิตรเจษฎจันทร์ และสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนสวรรคโลกลักษณวดี. พ.ศ. 2455. 

ดูเพิ่ม

• ลำดับพระมหากษัตริย์ไทย

สมัยก่อนหน้า		สมเด็จพระอาทิตยวงศ์		สมัยถัดไป
สมเด็จพระเชษฐาธิราช (ราชวงศ์สุโขทัย) (พ.ศ. 2171 - พ.ศ. 2172 )		พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา (ราชวงศ์สุโขทัย) (พ.ศ. 2172)		สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง (ราชวงศ์ปราสาททอง) (พ.ศ. 2172 - พ.ศ. 2199)