|
|
|
วิชาชีพบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
การศึกษาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ในประเทศไทย
รศ.ดร.จุมพจน์ วนิชกุล
พัฒนาการการศึกษาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ในประเทศไทยมีจุดเริ่มต้นมาจากการเปิดสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์ เป็นครั้งแรกในประเทศไทย
โดยเปิดสอนที่จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัยเป็นแห่งแรกเมื่อ พ.ศ. 2494 เป็นการสอนวิชาการจัดห้องสมุด
ในลักษณะการศึกษาพิเศษในตอนเย็นของคณะอักษรศาสตร์ ผู้สอนเป็นอาจารย์ชาวอเมริกันซึ่งมูลนิธิฟุลไบร์ทเป็นผู้จัดส่งมาช่วยสอน ปีละ 1 คน เป็นเวลา 5
ปีติดต่อกัน คือ พ.ศ. 2494-2499 จากการได้รับความนิยมจากผู้เรียนและเป็นการ
พัฒนาวิชาบรรณารักษศาสตร์ในประเทศไทย คณะอักษรศาสตร์ได้เสนอขอจัดตั้งแผนกวิชาบรรณารักษศาสตร์เมื่อปีการศึกษา2498
และเปิดสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์ในชั้นอนุปริญญาเป็นปีแรก การเปิดสอนในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ได้พัฒนาเป็นลำดับ เปลี่ยนแปลงหลักสูตรหลายครั้ง จนกระทั่งพัฒนาหลักสูตรวิชาสารสนเทศศาสตร์เป็นวิชาเฉพาะโดยตรง ในระดับประกาศนียบัตรบัณฑิต
และเป็นรายวิชาเลือกในระดับปริญญาตรีและปริญญาโท
ในช่วงปี พ.ศ. 2530 เป็นต้นมา มหาวิทยาลัยหลายแห่งรวมทั้งวิทยาลัยครูที่เปิดสอนวิชาเอกบรรณารักษศาสตร์ ได้ปรับปรุงหลักสูตร
หรือเพิ่มหลักสูตรใหม่โดยเน้นทางสารสนเทศศาสตร์ในระดับปริญญาตรีมีการปรับปรุงเปิดวิชา สารสนเทศศาสตร์เป็นวิชาเอกโดยตรง
ในมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช และเริ่มเปิดสอนในปีการศึกษา 2532 วิทยาลัยครูหลายแห่งได้ใช้หลักสูตรวิชาเอกบรรณารักษศาสตร์
และสารสนเทศศาสตร์ทำการสอนในระดับศิลปศาสตรบัณฑิต (ศศ.บ) ซึ่งเป็นหลักสูตรใหม่ตั้งแต่ปีการศึกษา 2532 เช่นเดียวกัน
มีการเปลี่ยนแปลงและปรับปรุงหลักสูตรวิชาเอกบรรณารักษศาสตร์เป็นวิชาเอกบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
ในสถาบันวิชาชีพบรรณารักษศาสตร์เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในระดับปริญญาโท มีการเพิ่มเติมรายวิชาทางสารสนเทศศาสตร์อย่างมาก เพื่อ
สนองความต้องการกำลังคนทางด้านสารสนเทศศาสตร์ และมีการเปิดสอนหลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิต สาขาวิชาสารสนเทศศาสตร์
โดยเฉพาะในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยตั้งแต่ปีการศึกษา 2531 แต่ระงับการเปิดสอนและจะเปิดใหม่ในปีการศึกษา 2532 และเปิดได้เพียงรุ่นเดียวก็ไม่ได้ดำเนินการเปิดอีกต่อไป
สถาบันการศึกษาอื่น ๆ ในประเทศไทยที่ได้เปิดสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์ได้พัฒนาหลักสูตรรายวิชาสารสนเทศศาสตร์
เป็นวิชาเลือกในหลักสูตรวิชาบรรณารักษศาสตร์ ในหลายสถาบันได้เปลี่ยนชื่อหลักสูตรวิชาบรรณารักษศาสตร์ เป็นวิชาบรรณารักษศาสตร์และ สารสนเทศศาสตร์
และมีแนวโน้มที่จะกลายเป็นวิชาสารสนเทศศาสตร์โดยเฉพาะ ดังเช่น มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชได้เริ่มสอนหลักสูตรวิชาสารสนเทศศาสตร์ในปีการศึกษา2532 เป็นปีแรก
ทุกสถาบันการศึกษาที่เปิดสอนหลักสูตรวิชาชีพบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ล้วนแล้วแต่พิจารณาเห็นว่าวิชาบรรณารักษศาสตร์เป็นรากฐานของวิชาสารสนเทศศาสตร์ในปัจจุบัน
และเห็นว่าสารสนเทศและเทคโนโลยีสารสนเทศมีบทบาทสาคัญยิ่งต่อการพัฒนาโดยเฉพาะในด้านการศึกษาและการบริหารจัดการ สารสนเทศศาสตร์เป็นศาสตร์ที่มีลักษณะสหวิทยาการเกี่ยวข้องกับศาสตร์หลายสาขาวิชา
โดยเฉพาะเทคโนโลยีสารสนเทศ การบริหารจัดการ การสื่อสาร การประชาสัมพันธ์ การตลาด การศึกษา และอื่น ๆ โดยมีสารสนเทศเป็นแกนกลาง ดังนั้น
การศึกษาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์จึงมีความสาคัญและความจำเป็นต่อบุคคล องค์การ วิชาชีพและสังคม ซึ่งต้องการผู้มีความรู้ความสามารถขั้นสูงในการจัดการสารสนเทศและการประยุกต์เทคโนโลยีสารสนเทศ
หลักสูตรวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศในปัจจุบันต่างมุ่งผลิตบัณฑิตที่มีคุณลักษณะดังต่อไปนี้
1. มีความรู้ในด้านการจัดการห้องสมุดและสารสนเทศ ที่สามารถปฏิบัติงานได้จริง
2. มีความใฝ่รู้ สามารถพัฒนาตนเองอยู่เสมอ และปรับตัวให้ก้าวทันความเปลี่ยนแปลงของสังคม การเมืองและเศรษฐกิจโลก
3. มีทักษะการสื่อสาร การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ และสามารถประยุกต์ใช้ในวิชาชีพ ได้อย่างเหมาะสม
4. มีใจรักบริการ มีความเป็นผู้นาและผู้ตามที่ดี และสามารถทางานร่วมกับผู้อื่นได้
5. มีคุณธรรม จริยธรรม มีจิตสานึกต่อวิชาชีพ และมีความรับผิดชอบต่อสังคม
ระดับการศึกษาและสถาบันที่เปิดสอน
การศึกษาวิชาชีพทางบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์เป็นการผสมผสานศาสตร์ทางด้านบรรณารักษศาสตร์ ในขณะเดียวกันมีการบูรณาการความรู้ทางด้านสารสนเทศศาสตร์ และวิชาชีพอื่นๆที่เกี่ยวข้อง
ควบคู่ไปกับการเรียนวิชาบรรณารักษศาสตร์ โดยแบ่งระดับการศึกษาได้เป็น 3 ระดับคือ
การศึกษาระดับปริญญาตรี
สถาบันการศึกษาที่เปิดสอนวิชาสารสนเทศศาสตร์โดยเปิดสอนเป็นวิชาเลือกและวิชาพื้นฐานในระดับปริญญาตรี มีดังต่อไปนี้ คือ
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตั้งแต่ปีการศึกษา 2502 ถึงปัจจุบัน ในคณะอักษรศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ อ.บ.
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ตั้งแต่ปีการศึกษา 2507 ถึงปัจจุบัน ในคณะศิลปศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ตั้งแต่ปีการศึกษา 2511 ถึงปัจจุบัน ในคณะมนุษยศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยรามคำแหง ตั้งแต่ปีการศึกษา 2514 ถึงปัจจุบัน ในคณะมนุษยศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยขอนแก่น ตั้งแต่ปีการศึกษา 2518 ถึงปัจจุบัน ในคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี ตั้งแต่ปีการศึกษา 2518 ถึงปัจจุบัน ในคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร ตั้งแต่ปีการศึกษา 2524 ในคณะมนุษยศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยบูรพา (มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ บางแสน) ตั้งแต่ปีการศึกษา 2526 ในคณะมนุษยศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ กศ.บ., ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม (มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม) ในคณะมนุษยศาสตร์ คณะวิทยาการสารสนเทศ
- ปริญญาที่ได้รับ คือ กศ.บ.. วท.บ.
มหาวิทยาลัยทักษิณ (มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ สงขลา) ในคณะมนุษยศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ กศ.บ.
มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์ ในคณะอักษรศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ อ.บ.
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ตั้งแต่ปีการศึกษา 2532 ในสาขาวิชาศิลปศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยราชภัฏ เริ่มเปิดสอนตั้งแต่เมื่อครั้งเป็นวิทยาลัยครู เปิดสอนในหลักสูตร 2 ปี และ 4 ปี ในคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
ปริญญาที่ได้รับ คือ ค.บ. และ ศศ.บ.
มหาวิทยาลัยหอการค้า ตั้งแต่ปีการศึกษา 2530 ในคณะมนุษยศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.บ.
การศึกษาระดับปริญญาโท
สถาบันการศึกษาที่เปิดสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ในระดับปริญญาโท มีดังต่อไปนี้คือ
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในคณะอักษรศาสตร์ เปิดสอนเป็นแห่งแรก ตั้งแต่ปีการศึกษา 2507 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อผลิต บรรณารักษ์ที่มีความสามารถมี
การศึกษาในด้านวิชาการชั้นสูง ออกไปปฎิบัติงานในห้องสมุดทุกประเภท และเป็นการผลิตอาจารย์ วิชาบรรณารักษศาสตร์ให้แก่ห้องสมุดโรงเรียนอีกด้วย
- ปริญญาที่ได้รับ คือ อ.ม.
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร เปิดสอนตั้งแต่ปีการศึกษา 2510
- ปริญญาที่ได้รับ คือ กศ.ม.
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม (มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม) เปิดสอนในปีการศึกษา 2525
- ปริญญาที่ได้รับ คือ กศ.ม. และ ศศ.ม.
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เปิดสอนบรรณารักษศาสตร์และสนเทศศาสตร์ ในการปีการศึกษา 2529 ในคณะศิลปศาสตร์
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.ม.
มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา เปิดสอนตั้งแต่ปีการศึกษา 2543
- ปริญญาที่ได้รับ คือ ศศ.ม.
การศึกษาระดับประกาศนียบัตร
สถาบันที่เปิดสอนวิชาสารสนเทศศาสตร์ โดยเปิดเป็นวิชาเอกโดยตรงเป็นแห่งแรกรับผู้จบการศึกษาระดับปริญญาโท ได้แก่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
โดยเปิดสอนในปีการศึกษา 2532 เป็นต้นไป ปริญญาที่ได้รับคือ ประกาศนียบัตรบัณฑิต
หลักสูตรการศึกษาและรายวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ที่เปิดสอนในปัจจุบัน
ระดับปริญญาตรี
การศึกษาวิชาบรรณารักษสาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ในประเทศไทย เป็นการศึกษาวิชาในศาสตร์ของบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ทั่วๆไป หลักสูตรการศึกษามีความแตกต่าง
กันออกไปในแต่ละสถาบันและระดับของการศึกษา
ภาควิชาบรรณารักษศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เปิดสอนวิชาเฉพาะสาขาวิชาสารนิเทศศึกษา แบบวิชาเอก - โท สำหรัับนิสิตที่เลือกเรียนเป็นวิชาเอก และเปิดสอนเป็น วิชาโท
สำหรับนิสิตที่เรียนวิชาเอกสาขาอื่น ทั้งในคณะ และนอกคณะที่เลือกเรียนเป็น วิชาโท ซึ่งมีรายละเอียดต่าง ๆ ดังนี้
แบบวิชาเอก - โท 71 หน่วยกิต
1. วิชาเอก 51 หน่วยกิต
วิชาบังคับ 24 หน่วยกิต
วิชาเลือก 27 หน่วยกิต
2. วิชาโท 20 หน่วยกิต
นิสิตเอกสาขาวิชาสารนิเทศศึกษาต้องเลือกเรียนวิชาโทสาขาอื่นจากในคณะ
หรือนอกคณะอีก ไม่น้อยกว่า 20 หน่วยกิต
รายชื่อวิชาที่เปิดสอน
วิชาบังคับ 24 หน่วยกิต
2206211 สารนิเทศในปริบทสังคม
(Information in Its Social Context)
2206222 การพัฒนาและการจัดการทรัพยากรสารนิเทศ
(Collection Development and Management)
2206225 การจัดระบบทรัพยากรสารนิเทศ
(Organizing Information Resources)
2206241 ทรัพยากรสารนิเทศและบริการอ้างอิง
(Information Resources and Reference Services)
2206334 การวิเคราะห์สารนิเทศ
(Information Analysis)
2206335 บริการสาระสังเขปและดรรชนี
(Abstracting and Indexing Services)
2206351 การจัดการห้องสมุดและศูนย์สารนิเทศ
(Management of Libraries and Information Centers)
2206382 เทคโนโลยีการจัดการสารนิเทศ
(Information Management Technology)
วิชาเลือก 27 หน่วยกิต
2206224 สิ่งพิมพ์ต่อเนื่อง
(Serials)
2206235 บริการสารนิเทศ
(Information Services)
2206315 ธุรกิจการพิมพ์สมัยใหม่
(The Modern Publishing Trade)
2206322 การจัดหมู่ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน
(Library of Congress Classification)
2206343 แหล่งสารนิเทศ (รายวิชาที่ต้องสอบผ่าน 2206241)
(Information Sources)
2206364 วิธีวิจัยในสารนิเทศศึกษา
(Research Methods in Information Studies)
2206373 การจัดการสื่อการศึกษาในห้องสมุดและศูนย์สารนิเทศ
(Instructional Media Management in Libraries and
Information Centers)
2206383 ระบบค้นคืนด้วยคอมพิวเตอร์
(Computerized Retrieval System)
2206384 การจัดการสารนิเทศในสำนักงาน
(Office Information Management)
2206388 การออกแบบและพัฒนาเว็บไซต์ในงานสารนิเทศ
(Web Site Design and Development in Information Work)
2206437 การจัดการความรู้ในองค์กร
(Knowledge Management in Organizations)
2206441 ทรัพยากรสารนิเทศทางธุรกิจ
(Information Resources in Business)
2206458 การจัดการจดหมายเหตุ
(Archival Management)
2206469 การศึกษาอิสระ (รายวิชาที่ต้องสอบผ่าน 2206364)
(Independent Study)
2206484 การประมวลสารนิเทศสำเร็จรูป
(Information Repackaging)
2206485 การจัดการฐานข้อมูลในงานสารนิเทศ
(Database Management in Information Work)
2206488 ห้องสมุดอิเล็กทรอนิกส์
(Electronic Libraries)
2206490 ฝึกงาน
(Practicum)
วิชาโท 21หน่วยกิต
(นิสิตที่เรียนวิชาเอกสาขาอื่นทั้งในคณะและนอกคณะเลือกเรียนเป็นวิชาโทให้เลือกเรียน
จากรายวิชาต่อไปนี้)
2206211 สารนิเทศในปริบทสังคม
(Information in Its Social Context)
2206241 ทรัพยากรสารนิเทศและบริการอ้างอิง
(Information Resources and Reference Services)
2206315 ธุรกิจการพิมพ์สมัยใหม่
(The Modern Publishing Trade)
2206335 บริการสาระสังเขปและดรรชนี
(Abstracting and Indexing Services)
2206382 เทคโนโลยีการจัดการสารนิเทศ
(Information Management Technology)
2206383 ระบบค้นคืนด้วยคอมพิวเตอร์
(Computerized Retrieval System)
2206384 การจัดการสารนิเทศในสำนักงาน
(Office Information Management)
2206388 การออกแบบและพัฒนาเว็บไซต์ในงานสารนิเทศ
(Web Site Design and Development in Information Work)
2206437 การจัดการความรู้ในองค์กร
(Knowledge Management in Organizations)
2206441 ทรัพยากรสารนิเทศทางธุรกิจ
(Information Resources in Business)
2206458 การจัดการจดหมายเหตุ
(Archival Management) ุ
2206485 การจัดการฐานข้อมูลในงานสารนิเทศ
(Database Management in Information Work)
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ปรับปรุงรายละเอียดของหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาสารสนเทศศึกษา เมื่อ พ.ศ. 2556 โดยมีภาควิชามนุษยศาสตร์
คณะมนุษยศาสตร์ เป็นผู้รับผิดชอบ
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาสารสนเทศศึกษา
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
หลักสูตรสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์ ระดับปริญญาตรี ในคณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
(หลักสูตรปรับปรุง พ.ศ.2556)
รายวิชาที่เรียนประกอบไปด้วย
1. วิชาศึกษาทั่วไป 30 หน่วยกิต
2. วิชาเฉพาะ 100 หน่วยกิต
2.1 วิชาเอก 76 หน่วยกิต
2.1.1 วิชาบังคับในสาขา 37 หน่วยกิต
2.1.2 วิชาเลือกในสาขา 30 หน่วยกิต
2.1.3 วิชาบังคับนอกสาขา 9 หน่วยกิต
2.2 วิชาโทหรือวิชาเลือก 24 หน่วยกิต
3. วิชาเลือกเสรี 9 หน่วยกิต
ข้อกำหนดของหลักสูตร
1. วิชาศึกษาทั่วไป
นักศึกษาจะต้องศึกษารายวิชาในหลักสูตรวิชาศึกษาทั่วไป รวมแล้วไม่น้อยกว่า 30 หน่วยกิต
2. วิชาเฉพาะ
2.1 วิชาเอก 76 หน่วยกิต
2.1.1 วิชาบังคับในสาขา
นักศึกษาต้องศึกษาวิชาบังคับในสาขาไม่น้อยกว่า 12 วิชา 37 หน่วยกิต และต้องสอบไล่ได้ไม่ต่ำกว่าระดับ C ทุกรายวิชา ดังนี้
บ.211 ความรู้เบื้องต้นทางบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ 3 หน่วยกิต
บ.212 เทคโนโลยีสารสนเทศเบื้องต้น 3 หน่วยกิต
บ.231 การพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศ 3 หน่วยกิต
บ.241 การวิเคราะห์หมวดหมู่ทรัพยากรสารสนเทศ 1 3 หน่วยกิต
บ.242 การทำรายการทรัพยากรสารสนเทศ 1 3 หน่วยกิต
บ.251 ทรัพยากรสารสนเทศเพื่อการอ้างอิง 3 หน่วยกิต
บ.324 ความรู้เบื้องต้นทางการวิจัยสำหรับบรรณารักษ์ 3 หน่วยกิต
บ.343 การทำรายการทรัพยากรสารสนเทศ 2 3 หน่วยกิต
บ.344 การจัดเก็บและการค้นคืนสารสนเทศ 3 หน่วยกิต
บ.361 การจัดและบริหารห้องสมุดทั่วไป 3 หน่วยกิต
บ.371 การบริการและการเผยแพร่สารสนเทศ 3 หน่วยกิต
บ.491 การปฏิบัติงานในห้องสมุดและศูนย์สารสนเทศ 4 หน่วยกิต
2.1.2 วิชาเลือกในสาขา นักศึกษาต้องเลือกศึกษารายวิชาอื่นๆ ในสาขาไม่น้อยกว่า 10 วิชา 30 หน่วยกิต โดยต้องเป็นวิชาในระดับ 400 ไม่น้อยกว่า 2 วิชา 6 หน่วยกิต จากรายวิชาต่อไปนี้
บ.215 การสร้างและพัฒนาเว็บไซต์ 3 หน่วยกิต
บ.216 สารสนเทศกับสังคมไทย 3 หน่วยกิต
บ.217 การรู้สารสนเทศ 1 3 หน่วยกิต
บ.218 การรู้สารสนเทศ 2 3 หน่วยกิต
บ.226 พัฒนาการของห้องสมุดและศูนย์สารสนเทศ 3 หน่วยกิต
บ.319 การบริหารสำนักงาน 3 หน่วยกิต
บ.327 หนังสือและการพิมพ์ 3 หน่วยกิต
บ.335 โปรแกรมประยุกต์สำหรับสำนักงาน 3 หน่วยกิต
บ.336 โปรแกรมด้านกราฟิก 3 หน่วยกิต
บ.345 บรรณานุกรม ดรรชนีและสาระสังเขป 3 หน่วยกิต
บ.346 การวิเคราะห์หมวดหมู่ทรัพยากรสารสนเทศ 2 3 หน่วยกิต
บ.357 ทรัพยากรสารสนเทศในสาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 3 หน่วยกิต
บ.358 ทรัพยากรสารสนเทศในสาขาวิชามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ 3 หน่วยกิต
บ.359 ทรัพยากรสารสนเทศสำหรับเด็กและวัยรุ่น 3 หน่วยกิต
บ.377 การบริการและการเผยแพร่สารสนเทศสำหรับผู้ใช้กลุ่มพิเศษ 3 หน่วยกิต
บ.385 วารสารและหนังสือพิมพ์สำหรับห้องสมุดและศูนย์สารสนเทศ 3 หน่วยกิต
บ.425 การวิจัยสำหรับบรรณารักษ์ 3 หน่วยกิต
บ.445 การเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์สำหรับนักวิชาชีพสารสนเทศ 3 หน่วยกิต
บ.446 พื้นฐานการจัดการฐานข้อมูลสำหรับห้องสมุดและศูนย์สารสนเทศ 3 หน่วยกิต
บ.447 การทำรายการโสตทัศนวัสดุและสื่ออิเล็กทรอนิกส์ 3 หน่วยกิต
บ.449 เทคโนโลยีเครือข่ายคอมพิวเตอร์สำหรับห้องสมุดและศูนย์สารสนเทศ 3 หน่วยกิต
บ.456 การจัดการความรู้สำหรับบรรณารักษ์ 3 หน่วยกิต
บ.466 การจัดและบริหารห้องสมุดประชาชนและห้องสมุดโรงเรียน 3 หน่วยกิต
บ.467 การจัดและบริหารห้องสมุดเฉพาะและห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา 3 หน่วยกิต
บ.476 การศึกษาผู้ใช้ 3 หน่วยกิต
บ.487 จดหมายเหตุและทรัพยากรสารสนเทศราชการ 3 หน่วยกิต
2.1.3 วิชาบังคับนอกสาขา นักศึกษาต้องศึกษาและสอบไล่ได้รายวิชาภาษาอังกฤษ 3 รายวิชา รวม 9 หน่วยกิต ได้แก่
อ.216 โครงสร้างภาษาอังกฤษ 3 หน่วยกิต
อ.221 การอ่านเชิงวิเคราะห์ข้อมูล 3 หน่วยกิต
อ.231 การเขียนระดับย่อหน้า 3 หน่วยกิต
2.2 วิชาโทหรือวิชาเลือก 24 หน่วยกิต
นักศึกษาอาจเลือกศึกษารูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง ดังนี้
2.2.1 วิชาโท
นักศึกษาอาจเลือกศึกษาสาขาวิชาใดวิชาหนึ่งที่เปิดสอนในมหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์เป็นวิชาโท โดยศึกษาตามข้อกำหนดและเงื่อนไขของหลักสูตรวิชาโทในสาขาวิชานั้นๆ ในกรณีที่นักศึกษาเลือกศึกษาวิชาภาษาอังกฤษเป็นวิชาโท นักศึกษาสามารถนำวิชา อ.216 , อ.221 , และ อ. 231 (วิชาบังคับนอกสาขา) มานับรวมกับวิชาภาษาอังกฤษอื่นๆ ให้ครบจำนวนวิชาตามข้อกำหนดของหลักสูตรวิชาโทภาษาอังกฤษได้ แต่จะไม่นับหน่วยกิตให้ ดังนั้นนักศึกษาต้องศึกษาวิชาอื่น ที่เปิดสอนในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เพิ่มอีก 3 วิชา 9 หน่วยกิต เพื่อให้ครบหน่วยกิตที่กำหนดไว้
หรือ 2.2.2 วิชาเลือก
นักศึกษาอาจเลือกศึกษาจากวิชาของสาขาใดก็ได้ที่เปิดสอนในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ รวมไม่เกิน 4 สาขาวิชา ไม่น้อยกว่า 24 หน่วยกิต
3. วิชาเลือกเสรี 9 หน่วยกิต
นักศึกษาอาจเลือกศึกษารายวิชาใดก็ได้ที่เปิดสอนในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เป็นวิชาเลือกเสรีอย่างน้อย 9 หน่วยกิต ทั้งนี้ให้หมายรวมถึง วิชาศึกษาทั่วไป หมวดภาษาต่างประเทศด้วย
มหาวิทยาลัยศิลปากรได้เปิดหลักสูตรอักษรศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาสารสนเทศศาสตร์และบรรณารักษศาสตร์ จัดหลักสูตร วิชาเอก-สารสนเทศศาสตร์และบรรณารักษศาสตร์
วิชาโท-บรรณารักษศาสตร์ และ วิชาโท-การจัดการสารสนเทศ
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาสารสนเทศศาสตร์และบรรณารักษศาสตร์
มหาวิทยาลัยศิลปากร
มหาวิทยาลัยราชภัฏทั่วประเทศได้เปิดสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์มาตั้งแต่ครั้งเป็นวิทยาลัยครู สังกัดกรมการฝึกหัดครู โดยได้เปิดสอนที่วิทยาลัยครู บ้านสมเด็จเจ้าพระยา เมื่อ พ.ศ.
2510 เป็นแห่งแรก เป็นหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาบรรณารักษศาสตร์ 1 ปี สำหรับผู้ที่จบ ป.กศ. ต้น มศ. 5 หรือเทียบเท่า ได้เปิดสอนอยู่ 5 ปี และเปลี่ยนแปลงหลักสูตรเป็นการเปิดสอนในหลักสูตร ป.กศ. ชั้นสูง บรรณารักษศาสตร์ และวิทยาลัยครูอื่น ๆ ทั่วประเทศได้เปิดสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์ตามหลักสูตรที่ได้
รับอนุมัติให้เปิดสอน
หลักสูตรบรรณารักษศาสตร์ที่เปิดสอนในมหาวิทยาลัยราชภัฏ เดิมเน้นเปิดสอนในวิทยาลัครูทั่วประเทศเพื่อเป็นหลักสูตรในระดับปริญญาตรี ทั้งสายวิชาชีพครู และสายมนุษยศาสตร์ ในระดับ 2
ปีหลัง และระดับ 4 ปี เพื่อการผลิตครูบรรณารักษ์โดยตรง ครั้งล่าสุดนับตั้งแต่มีพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยราชภัฏ พ.ศ. 2547 มีการปรับปรุงหลักสูตรสายมนุษยศาสตร์ โปรแกรมวิชาบรรณารักษศาสตร์และ สารสนเทศในระดับปริญญาตรี
เป็นโปรแกรมวิชาที่เน้นความสำคัญของการเรียนวิชาสารสนเทศศาสตร์ เพื่อให้สอดคล้องกับสังคมข่าวสาร ได้กำหนดจุดประสงค์เฉพาะสำหรับผู้เรียน เพื่อเน้นให้เป็นบรรณารักษ์ และนักเอกสารสนเทศ
และเพื่อให้ผู้เรียนได้ใช้ความรู้ที่ได้รับนำไปพัฒนาตนเองทางด้านวิชาการในระดับสูงขึ้นต่อไป
นับตั้งแต่ช่วงปี พ.ศ. 2550 เป็นต้นมา มหาวิทยาลัยราชภัฏทั่วประเทศมีการเปลี่ยนแปลงหลักสูตรวิชาชีพบรรณารักษศาสตร์ใหม่ โดยมีแนวโน้มในการใช้ชื่อหลักสูตรว่า หลักสูตรสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
เพื่อให้สอดคล้องกับการจัดทำหลักสูตรฉบับปรับปรุงกับหลักสูตรเดิมในแต่ละมหาวิทยาลัยราชภัฏ
มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต จัดทำหลักสูตรฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2556 สาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์ กำหนด
จำนวนหน่วยกิต รวมตลอดหลักสูตร 130 หน่วยกิต ดังนี้
1. หมวดวิชาศึกษาทั่วไป 30 หน่วยกิต
1.1 กลุ่มวิชาภาษา 12 หน่วยกิต
1.2 กลุ่มวิชามนุษยศาสตร์ 6 หน่วยกิต
1.3 กลุ่มวิชาสังคมศาสตร์ 6 หน่วยกิต
1.4 กลุ่มวิชาวิทยาศาสตร์กับคณิตศาสตร์ 6 หน่วยกิต
2. หมวดวิชาเฉพาะ 94 หน่วยกิต
2.1 วิชาบังคับ 59 หน่วยกิต
2.2 วิชาเลือก ไม่น้อยกว่า 30 หน่วยกิต
2.3 วิชาประสบการณ์วิชาชีพ 5 หน่วยกิต
3. หมวดวิชาเลือกเสรี 6 หน่วยกิต
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรี
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์
มหาวิทยาลัยเอกชนในประเทศไทยหลายแห่งได้เปิดทำการสอนวิชาเอกบรรณารักษศาสตร์ ในระดับปริญญาตรี
ได้เห็นความสำคัญต่อการบรรจุรายวิชาที่เกี่ยวข้องกับ สารสนเทศในรายวิชาเอกบรรณารักษศาสตร์ ดังเช่น มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ได้กำหนด
วัตถุประสงค์ของการเรียนวิชาเอกบรรณารักษศาสตร์ข้อหนึ่งว่า เพื่อผลิตบัณฑิตที่มีประสิทธิภาพในการบริหารและบริการ สารสนเทศให้แก่ภาครัฐบาลและเอกชน
กำหนดให้เรียนวิชาบังคับ 26 หน่วยกิต และวิชาเลือกอีก 19 หน่วยกิต รวมเป็น 45 หน่วยกิต รายวิชาในระดับปริญญาตรีที่เกี่ยวข้องกับสารสนเทศศาสตร์ มีดังต่อไปนี้
มศ. 4706 ความรู้เบื้องต้นทางสนเทศศาสตร์
มศ. 2743 แหล่งสนเทศทางธุรกิจ
มศ. 3746 ระบบสนเทศเพื่อการจัดการ
มหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ได้ดำเนินการจัดการเรียนการสอนเกี่ยวกับวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์
ในคณะเทคโนโลยีสารสนเทศ โดยเปิดสอนใน 2 หลักสูตร คือ หลักสูตรสารสนเทศศาสตรบัณฑิต สาขาวิชา
การจัดการสารสนเทศและเทคโนโลยี และหลักสูตรเทคโนโลยีบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยี
สารสนเทศธุรกิจตั้งแต่ปี พ.ศ. 2550 เป็นต้นมา
รายละเอียดหลักสูตรสาขาวิชาการจัดการสารสนเทศและเทคโนโลยี
มหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช นับเป็นมหาวิทยาลัยเพียงแห่งเดียวที่เปิดสอนหลักสูตรศิลปศาสตร์บัณฑิต แขนงวิชาสารสนเทศศาสตร์โดยตรง
เป็นหลักสูตรปริญญาตรีต่อเนื่อง 2 ปี วิชาเอกสารสนเทศทั่วไป และวิชาเอกสารสนเทศสำนักงาน ได้ตั้งวัตถุประสงค์ในการจัดหลักสูตร
ดังนี้ คือ เพื่อผลิตบัณฑิตที่มีความรู้ ความสามารถ ในการจัดการข้อมูลข่าวสารในหน่วยงานที่มีหน้าที่ให้บริการสารสนเทศ
เช่น ห้องสมุด ศูนย์เอกสาร ศูนย์ข้อมูล สถิติ และสารสนเทศในสำนักงานทั่วไป
เพื่อยกสถานภาพของผู้ปฎิบัติงานสารสนเทศให้เป็นที่ยอมรับทั้งในภาครัฐบาลและภาคเอกชน
และเพื่อส่งเสริมการศึกษาค้นคว้าและวิจัยเกี่ยวกับความก้าวหน้าทางสารสนเทศศาสตร์และ เทคโนโลยีสารสนเทศ
หลักสูตรประกอบไปด้วยการเรียนรายวิชารวมทั้งหมด13 ชุดวิชา 72 หน่วยกิต โดยมีโครงสร้างของหลักสูตร ดังต่อไปนี้ คือ
วิชาเอกสารสนเทศทั่วไป
ชุดวิชาพื้นฐานทั่วไป
10151 ไทยศึกษา
ชุดวิชาแกน
22222 การอ่านภาษาอังกฤษ
ชุดวิชาเฉพาะ
13201 สารสนเทศศาสตร์เบื้องต้น
13202 การสื่อสาร
13311 การพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศ
13312 การวิเคราะห์สารสนเทศ
13313 การบริการและเผยแพร่สารสนเทศ
13314 การวางแผนและการบริหารระบบสารสนเทศ
13411 สารสนเทศลักษณะพิเศษ
13412 แหล่งสารสนเทศทางสังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์และวิทยาศาสตร์
13401 ประสบการณ์วิชาชีพสารสนเทศศาสตร์
ชุดวิชาเลือกเสรี
เลือกจากชุดวิชาที่เปิดสอนในหลักสูตรปริญญาตรีของสาขาวิชาศิลปศาสตร์หรือ
ของสาขาวิชาอื่นที่เปิดสอนในมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชอีก 1 ชุดวิชา
วิชาเอกสารสนเทศสำนักงาน
ชุดวิชาพื้นฐาน
10151 ไทยศึกษา
ชุดวิชาแกน
10202 การอ่านภาษาไทย
22222 การอ่านภาษาอังกฤษ
ชุดวิชาเฉพาะ
13201 สารสนเทศศาสตร์เบื้องต้น
80204 เศรษฐกิจกับการเมืองไทย
13321 การเขียนเพื่อการสื่อสารธุรกิจ
13323 การบริหารการเงินและการบริหารการปฏิบัติการ
13421 งานสำนักงานและการประชาสัมพันธ์
13401 ประสบการณ์วิชาชีพสารสนเทศศาสตร์
เลือก 1 ชุดวิชา จากชุดวิชาต่อไปนี้
10203 พฤติกรรมมนุษย์
13202 การสื่อสาร
13422 พฤติกรรมองค์การและการจัดการตลาด
และเลือก 1 ชุดวิชา จากชุดวิชาต่อไปนี้
60120 หลักเศรษฐศาสตร์เบื้องต้น
13322 การบัญชีและกฎหมายธุรกิจ
ชุดวิชาเลือกเสรี
เลือกจากชุดวิชาที่เปิดสอนในหลักสูตรปริญญาตรีของสาขาวิชาศิลปศาสตร์หรือ
ของสาขาวิชาอื่นที่เปิดสอนในมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
หลักสูตรทั้งสองวิชาเอก แขนงวิชาสารสนเทศศาสตร์ สาขาวิชาศิลปศาสตร์
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ได้รับอนุมัติจากทบวงมหาวิทยาลัย เมื่อ ปี พ.ศ. 2530
และเริ่มเปิดสอนวิชาเอกสารสนเทศทั่วไปในปีการศึกษา 2532 นอกจากนี้มหาวิทยาลัยสุโขทัย
ธรรมาธิราช ยังมีหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชางานสารสนเทศ ใช้เวลาเพียง 1 ปี จำนวน
12 ชุดวิชา 30 หน่วยกิต โดยรับผู้สำเร็จการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเท่าอีกด้วย
ระดับปริญญาโท
การศึกษาในหลักสูตรปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต ในมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ วิชาเอกบรรณารักษศาสตร์
กำหนดจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างผู้นำทางวิชาชีพ และเพื่อ สร้างผู้สอนที่สามารถพัฒนาวิชาบรรณารักษศาสตร์ กำหนดรายวิชาให้เรียนไม่น้อยกว่า 21 หน่วยกิต
เป็นวิชาเอกบังคับ 13 หน่วยกิต และวิชาเลือกไม่น้อยกว่า 8 หน่วยกิต รายชื่อที่เกี่ยวข้องกับสารสนเทศ มีต่อไปนี้
วิชาเอกบังคับ
บรรณ 503 ทักษะเพื่อการสื่อสารด้านบรรณารักษศาสตร์และสนเทศศาสตร์
บรรณ 631 สัมมนาทางบรรณารักษศาสตร์และสนเทศศาสตร์
วิชาเอกเลือก
บรรณ 502 การศึกษาทางบรรณารักษศาสตร์และสนเทศศาสตร์
บรรณ 514 วิธีวิจัยทางบรรณารักษศาสตร์และสนเทศศาสตร์
บรรณ 515 สื่อการศึกษาในห้องสมุดและศูนย์สนเทศ
บรรณ 517 วิธีสอนบรรณารักษศาสตร์และสนเทศศาสตร์
บรรณ 540 บริการช่วยค้นคว้าและบริการสนเทศ
บรรณ 611 สนเทศศาสตร์เบื้องต้น
บรรณ 612 เทคนิคปฎิสารสนเทศ
บรรณ 615 เทคนิคสมัยใหม่ในห้องสมุดและศูนย์สนเทศ
บรรณ 640 แหล่งและบริการสนเทศทางมนุษยศาสตร์
บรรณ 641 แหล่งและบริการสนเทศทางสัมคมศาสตร์
บรรณ 642 แหล่งและบริการสนเทศทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บรรณ 643 แหล่งและบริการสนเทศทางการศึกษา
บรรณ 644 แหล่งและบริการสนเทศทางพระพุทธศาสนา
หลักสูตรการศึกษาระดับปริญญาโทในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์มีการปรับปรุง และเปลี่ยนแปลงรายวิชาตลอดเวลา
นับตั้งแต่ได้เปิดสอนในระดับปริญญาโท ตั้งแต่ พ.ศ. 2507 เป็นต้นมา ปัจจุบันมีหลักสูตรอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์ ฉบับหลักสูตรปรับปรุง พ.ศ. 2551
โครงสร้างหลักสูตรประกอบไปด้วย
จำนวนหน่วยกิตรายวิชาเรียน 27 หน่วยกิต ประกอบด้วย วิชาบังคับ 12 หน่วยกิต วิชาเลือก 15 หน่วยกิต
| |
