ห้องสมุดอิเล็กทรอนิกส์
โครงการห้องสมุดโรงเรียนในฝัน

***ร่วมสร้างองค์ความรู้ สู่การศึกษาตลอดชีวิต วิทยพัฒนาเด็กไทยในท้องถิ่น***


000 หมวดเบ็ดเตล็ด
(Generalities)

100 หมวดปรัชญา
(Philosophy)

200 หมวดศาสนา
(Religion)

300 หมวดสังคมศาสตร์
(Social Sciences)

400 หมวดภาษาศาสตร์
(Language)

500 หมวดวิทยาศาสตร์
(Pure Sciences)

600 หมวดเทคโนโลยี
(Technology)

700 หมวดศิลปะ
(The Arts)

800 หมวดวรรณคดี
(Literature)

900 หมวดประวัติศาสตร์
(Geography & History)


Home

   

วิชาชีพบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์

การจัดการศึกษาและการประกอบอาชีพทางบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์

รศ.ดร.จุมพจน์ วนิชกุล

การศึกษาสารสนเทศศาสตร์ในประเทศต่าง ๆ จัดแบ่งการศึกษาได้เป็น 4 ระดับ คือ

1. ขั้นปริญญาตรี หลักสูตร 4 ปี โดยเริ่มเรียนในปีที่ 1 ถึงปีที่ 4 หรือเรียนใน ปีที่ 3 และปีที่ 4
2. ขั้นปริญญาโท หลักสูตร 2 ปี
3. ขั้นประกาศนียบัตรชั้นสูง หลักสูตร 1 ปี
4. ขั้นปริญญาเอก หลักสูตร 2 ปี

เนื่องจากการศึกษาวิชาสารสนเทศศาสตร์ส่วนใหญ่เรียนควบคู่ไปกับรายวิชาบรรณารักษศาสตร์ การได้รับปริญญาจึงขึ้นอยู่กับ การเปิดสอนของภาควิชาที่สังกัดคณะวิชาต่าง ๆ ชื่อเรียกปริญญาจึงแตกต่างกันไป ดังเช่น สถาบันโรงเรียนบรรณารักษศาสตร์หลายแห่งได้ เปลี่ยนชื่อเพื่อให้มีผลต่อการให้ปริญญาทางด้านสารสนเทศศาสตร์โรงเรียนบรรณารักษศาสตร์ ในประเทศสหรัฐอเมริกา จำนวน 62 แห่ง ได้เปลี่ยนชื่อโดยเติมคำว่า "สารสนเทศ" ท้ายชื่อเดิมจำนวน 36 แห่ง ชื่อของปริญญาโททางด้านบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศ ศาสตร์เรียกชื่อแตกต่างกันกันตามสภาพการเปิดสอน ดังเช่น Master of Library Science, Master of Science in Library Science, Master of Science in Instructional Technology, Master of Science in Information Science และ Master of Library and Information Science เป็นต้น

การประกอบอาชีพภายหลังการศึกษาวิชาสารสนเทศศาสตร์แล้วมีความคล่องตัวสูงมาก คือ นอกจากจะประกอบอาชีพ เป็นบรรณารักษ์ได้โดยตรงแล้ว ยังสามารถประกอบอาชีพที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมสารสนเทศ โดยดำรงตำแหน่งต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ คือ
1. นักสารสนเทศ (Information technologist) เพื่อปฎิบัติหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับสารสนเทศได้ทุกชนิด
2. ผู้เชี่ยวชาญระบบสารสนเทศ (Information System Specialist) เพื่อปฏิบัติหน้าที่ในการออกแบบและควบคุม การใช้ประโยชน์จากระบบสารสนเทศ
3. นักวิทยาศาสตร์สารสนเทศ (Information scientist) เพื่อปฎิบัติหน้าที่ในการสนับสนุนการศึกษาและการวิจัย การพัฒนา อุตสาหกรรมภายในประเทศ และสร้างบุคลากรที่สำคัญทางสารสนเทศ

สถาบันการศึกษาวิชาสารสนเทศศาสตร์ที่สำคัญในสหรัฐอเมริกา

มหาวิทยาลัยพิทสเบอร์ก

มหาวิทยาลัยพิทสเบอร์ก ในประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นมหาวิทยาลัยที่สำคัญแห่งหนึ่งในการเปิดสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์ และสารสนเทศศาสตร์ มีประวัติพัฒนาการก่อตั้งมาตั้งแต่ ปี ค.ศ.1901 เริ่มสอนวิชาบรรณารักษศาสตร์มาตั้งแต่ต้น จนมีการปรับปรุงเปลี่ยน แปลงหลักสูตรเพื่อให้ทันกับความต้องการของสังคมข่าวสารโดยการขยายการสอนสารสนเทศศาสตร์ และเปลี่ยนชื่อสถาบันการศึกษา ในมหาวิทยาลัยเป็นโรงเรียนบรรณารักษศาสตร์ และสารสนเทศศาสตร์ในปีค.ศ.1979 ประกอบด้วยวิชา 2ภาควิชา คือ ภาควิชา บรรณารักษศาสตร์ และภาควิชาสารสนเทศศาสตร์ ภาควิชาบรรณารักษศาสตร์มีการสอน 3 ระดับ คือ ระดับปริญญามหาบัณฑิต ประกาศนียบัตรชั้นสูงและปริญญาดุษฎีบัณฑิต ส่วนภาควิชาสารสนเทศศาสตร์เปิดสอนเป็น 4 ระดับ คือ ปริญญาบัณฑิตมหาบัณฑิต ประกาศนียบัตรชั้นสูง และดุษฎีบัณฑิต นอกจากนั้นยังมีการสอนชั้นสูงกว่าปริญญาดุษฎีบัณฑิตอีกด้วย (นงลักษณ์ ไม่หน่ายกิจ 2524: 44) การปรับปรุงการสอนวิชาสารสนเทศศาสตร์เป็นหน้าที่ของภาควิชาสารสนเทศศาสตร์โดยตรง เป็นการปรับนโยบายการสอนวิชาชีพ สารสนเทศศาสตร์ให้สอดคล้องกับความต้องการในการผลิตนักสารสนเทศโดยตรง

วิชาสารสนเทศศาสตร์ที่เปิดสอนเป็นโปรแกรมสหสาขาวิชา ซึ่งประกอบด้วยสาขาคณิตศาสตร์ คอมพิวเตอร์ศาสตร์ พฤติกรรมศาสตร์ ภาษาศาสตร์ การสื่อสาร และปรัชญา หลักสูตรการเรียนการสอนแบ่งออกเป็น4ระดับ มีโปรแกรมการศึกษาในแต่ละระดับ ดังนี้ คือ

ระดับปริญญาบัณฑิต วิชาเอกสารสนเทศศาสตร์ ต้องเรียนรายวิชาสารสนเทศศาสตร์อย่างน้อย 30-36 หน่ยกิต วิชาโท 15 หน่วยกิต และวิชาเลือกตามข้อกำหนดของภาควิชา

ตัวอย่างรายชื่อวิชาทางสารสนเทศศาสตร์ประเภทรายวิชาบังคับ

    ความรู้เบื้องต้นทางสารสนเทศศาสตร์
    การสร้างโปรแกรมภาษา I
    การประมวลผลแฟ้มข้อมูล
    การจัดเก็บและสืบค้นสารสนเทศ

ตัวอย่างรายวิชาเลือก

การวิเคราะห์ทางสถิติของสารสนเทศ
ทฤษฎีการสื่อสารทางคณิตศาสตร์
เทคโนโลยีของระบบสารสนเทศ
โทรคมนาคมและฐานข้อมูลคอมพิวเตอร์
การออกแบบศูนย์สารสนเทศ
การออกแบบภาษาคอมพิวเตอร์
สารสนเทศและสังคม

ระดับปริญญามหาบัณฑิต ประกอบไปด้วยการเรียนรายวิชาทั้งหมด 36 หน่วยกิต เป็นรายวิชาต่าง ๆ 30 หน่วยกิต และการฝึกงาน 6 หน่วยกิต หลักสูตรในระดับนี้แบ่งเป็น 2 สาขา คือ สาขาผู้เชี่ยวชาญระบบสารสนเทศและสาขาที่ปรึกษาทางสารสนเทศ

สาขาผู้เชี่ยวชาญระบบสารสนเทศ เน้นในการผลิตบุคลากรเพื่อให้มีความสามารถใน การวิเคราะห์ ออกแบบ การใช้และ การประเมินผลระบบสารสนเทศ หรือเครือข่ายในวงงานธุรกิจอุตสาหกรรมและการศึกษา การเรียนประกอบไปด้วยวิชาพื้นฐาน 6 หน่วยกิต วิชาเอก 18 หน่วยกิต วิชาโท 6 หน่วยกิต และการฝึกงาน 6 หน่วยกิต

ตัวอย่างรายวิชาบังคับพื้นฐาน

ความรู้เบื้องต้นทางสารสนเทศศาสตร์
ปรัชญาของสารสนเทศศาสตร์

ตัวอย่างรายวิชาเอก

เทคโนโลยีสารสนเทศ
ระบบสารสนเทศ
เครือข่ายสารสนเทศ
ระบบการจัดการฐานข้อมูล

ตัวอย่างรายวิชาโท

การปะมวลผลสารสนเทศมนุษย์
การวิเคราะห์การแสวงหาพฤติกรรมทางสารสนเทศ

สาขาที่ปรึกษาทางสารสนเทศ เน้นในการผลิตบุคลากรเพื่อให้มีความสามารถในการประเมินความต้องการทางด้านสารสนเทศ และในการวางแนวหรือกระบวนการเพื่อส่งเสริมการถ่ายทอดข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ ให้แก่ผู้ใช้สารสนเทศ

ตัวอย่างรายวิชาที่เรียน

ความรู้เบื้องต้นทางพฤติกรรมศาสตร์
การวิเคราะห์การแสวงหาพฤติกรรมทางสารสนเทศ
การประมวลผลสารสนเทศมนุษย์
ระบบสารสนเทศ
เทคโนโลยีสารสนเทศ
แหล่งสารสนเทศ (ในสาขาวิชาต่าง ๆเช่น ธุรกิจ เศรษฐศาสตร์ มนุษยศาสตร์ เป็นต้น)

ระดับประกาศนียบัตรชั้นสูง โปรแกรมการสอนในระดับนี้มีความมุ่งหมายเพื่อให้ผู้ทำงานแล้ว ได้มีโอกาสติดตามพัฒนาการ ต่าง ๆในสาขาวิชาที่สนใจรับจากผู้สำเร็จปริญญามหาบัณฑิตมาแล้วการเรียนในโปรแกรมหลักสูตรนี้ประกอบไปด้วยการเรียนรายวิชาต่าง ๆ 24 หน่วยกิต เป็นรายวิชาของภาควิชาสารสนเทศศาสตร์ อย่างน้อย 15 หน่วยกิต

ระดับปริญญาดุษฎีบัณฑิต การสอนในหลักสูตรระดับปริญญาเอก มีความมุ่งหมายเพื่อที่จะพัฒนานักวิชาการให้มีทัศนะและความรู้ ในสหสาขาวิชาต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง ผู้เข้าศึกษาต้องสำเร็จปริญญามหาบัณฑิตหรือปริญญาบัณฑิต และมีคุณสมบัติเฉพาะโดยต้องมีพื้น ความรู้ทางคณิตศาสตร์ วิชาพฤติกรรมศาสตร์ และวิชาภาษาศาสตร์มาก่อนตามข้อกำหนดที่ภาควิชาได้กำหนดไว้ ลักษณะรายวิชา ส่วนใหญ่จะเป็นวิชาสัมมนา นักศึกษาวิชาเอกในสาขาเฉพาะที่สนใจ และวิชาโทในสาขาวิชาที่สัมพันธ์และส่งเสริมวิชาเอก

มหาวิทยาลัยซีเรคิวส์ (Syracuse University)

เป็นมหาวิทยาลัยในประเทศสหรัฐอเมริกา ที่ได้เปลี่ยนแปลงชื่อและปรับปรุงการศึกษาวิชาสารสนเทศศาสตร์ เพื่อสนองความต้องการ ของสังคมยุคข่าวสาร มหาวิทยาลัยซีเรคิวส์ตั้งอยู่ที่มลรัฐนิวยอร์ค ได้จัดตั้งโรงเรียนการศึกษาสารสนเทศ (School of Information Studies) โปรแกรมการศึกษาเป็นโปรแกรมสหวิทยาการที่นำเอาความรู้ และแนวความคิดในสาขาวิชาต่าง ๆ มารวมกัน เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด แก่การนำสารสนเทศมาใช้ทั้งส่วนบุคคลและองค์การ การศึกษาสารสนเทศศาสตร์ในโรงเรียน การศึกษาสารสนเทศแบ่งเป็น 4 ระดับ (ลานนา ทวีเศรษฐ 2530 : 76-77) คือ
1. ระดับปริญญามหาบัณฑิตสาขาบรรณารักษศาสตร์ (Master of Library Science -M.L.S)
2. ระดับปริญญาบัณฑิตสาขาวิทยาศาสตร์ด้านวิทยาการจัดการ ทรัพยากรสารสนเทศ (Master of Science in Information Resources Management - M.S. in I.R.M.)
3. ระดับประกาศนียบัตรชั้นสูง (Certificate of Advanced Studies - C.A.S.)
4. ระดับปริญญาดุษฎีบัณฑิตด้านการสืบทอดสารสนเทศ (Doctoral Degree in Information Transfer-Ph.D. in Information Transfer) หลักสูตรที่ใช้ในการเรียนการสอน เป็นหลักสูตรวิชาอย่างยืดหยุ่นและเน้นทางด้านสารสนเทศศาสตร์

ในโปรแกรมระดับปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิทยาศาสตร์ด้านวิทยาการจัดการทรัพยากรสารสนเทศ ประกอบไปด้วยวิชาต่าง ๆ 5 ส่วน คือ

1. วิชาบังคับหลัก (Primary Cores) จำนวน 12 หน่วยกิต ได้แก่ วิชาหลักการจัดการเบื้องต้นเกี่ยวกับการบริการสารสนเทศ ความคิดรวบยอดเกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรสารสนเทศ การวิเคราะห์ระบบสารสนเทศ และความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับสารสนเทศศาสตร์

2. วิชาบังคับเลือก (Secondary Cores) จำนวน 18 หน่วยกิต ผู้เรียนจะต้องเลือกเรียน 2 วิชา จากสาขาย่อย 3 สาขา ในโปรแกรมการเรียน การสอน คือ สาขาวิชาด้านระบบและเทคโนโลยี สาขาวิชาด้านการจัดการและการบริหารงาน และสาขาวิชาด้านทรัพยากรสารสนเทศ

3. วิชาที่รวมความสนใจเฉพาะด้าน (Concentration) จำนวน 12 หน่วยกิต เป็นวิชาต่าง ๆ ที่ผู้เรียนเรียนได้ตามความสนใจโดย ได้รับความเห็นชอบจากอาจารย์ที่ปรึกษา

4. วิชาเลือกเสรี (Free Electives) จำนวน 9 หน่วยกิต

5. โครงการก่อนสำเร็จการศึกษา (Exit Project) จำนวน 3-6 หน่วยกิต

 


Copyright
All copyright rights in the Dewey Decimal Classification system are owned by OCLC. Dewey, Dewey Decimal Classification, DDC and WebDewey are registered trademarks of OCLC
Revised:March 2009


Send comments to Chumpot@hotmail.com