ประวัติความเป็นมา
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมกุมารีฯเสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมโรงเรียนวังไกลกังวล ระหว่างตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ ในวังไกลกังวล หัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เมื่อปีพ.ศ. 2531 ได้เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรห้องสมุดของโรงเรียนวังไกลกังวล ซึ่งยังอยู่ในสภาพที่จะต้องปรับปรุงอีกมาก จึงจะเป็นห้องสมุดที่ดีได้มาตรฐาน ทรงปรารภกับนายบุญช่วย ศรีสารคาม ขณะนั้นเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดฯ และนายแก้วขวัญ วัชโรทัย รองเลขาธิการสำนักพระราชวังว่า “น่าจะมีห้องสมุดที่ได้มาตรฐาน เพื่อให้นักเรียน นักศึกษา บุคคลทั่วไปตลอดจนชาวต่างประเทศที่มาท่องเที่ยวที่หัวหิน จะได้ศึกษาค้นคว้าเรื่องราวต่างๆ” จึงได้นำความเหล่านี้ ประชุมหารือกันระหว่างข้าราชการทุกสังกัด พ่อค้า ประชาชนทุกสาขาอาชีพในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ได้ข้อยุติว่า ให้มีการจัดสร้างหอสมุดรัชมังคลาภิเษกขึ้น เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก โดยใช้สถานที่บริเวณหน้าวังไกลกังวล ติดกับพระราชฐาน ชั้นนอก บนเนื้อที่ 1 ไร่ 2 งาน 28 ตารางวา ที่จัดซื้อเพื่อการนี้ หอสมุดรัชมังคลาภิเษกนี้ สังกัดศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ กรมการศึกษานอกโรงเรียน กระทรวงศึกษาธิการ
ห้องภายในหอสมุดรัชมังคลาภิเษกฯประกอบด้วย ดังนี้
ชั้นที่1
1. ห้องแสนสำราญ ใช้เป็นห้องสำหรับให้ส่วนราชการและประชาชนทั่วไปใช้เป็นห้องพิธีการที่เป็นมงคลต่างๆ เช่น พิธีแต่งงาน พิธีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่และอื่นๆ
2. ห้องเอมปรีด์ ใช้เป็นห้องรวบรวมหนังสือ เอกสารทางวิชาการ สารคดีบันเทิง และเทคโนโลยีเพื่อส่งเสริมการอ่านสำหรับนักเรียน นักศึกษา ประชาชนทั่วไป และชาวต่างชาติรวมทั้งบริการยืมสำหรับสมาชิก
3. ห้องสวนสน ใช้เป็นห้องรวบรวมเอกสารพระราชนิพนธ์และเรื่องราวต่างๆ เกี่ยวกับพระมหากษัตริย์และหนังสืออ้างอิงเพื่อความสะดวกต่อการศึกษาค้นคว้าของผู้ใช้บริการ
4. ห้องทะเลน้อย ห้องนี้เป็นห้องที่แยกส่วนออกจากห้องเอมปรีด์ใช้เป็นห้องสำหรับเด็กซึ่งจะประกอบด้วยหนังสือแบบเรียน ของเล่น และสื่อต่างๆ ที่เหมาะสมกับการเรียนรู้ของเด็ก
5. ห้องโขมพัสตร์ ใช้เป็นห้องสำหรับการศึกษาอบรมวิชาการ ถ่ายภาพ และผลิตสื่อประเภทภาพประกอบสำหรับสนับสนุนการศึกษาทั้งในและนอกระบบโรงเรียนโดยจะมีเครื่องล้างอัด และขยายภาพสีที่ทันสมัย
6. ห้องหินเหล็กไฟ ห้องนี้สามารถแบ่งย่อยออกเป็น 2 ห้องได้ โดยใช้ผนังเลื่อนพับเก็บใช้เป็นห้องสำหรับการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ซึ่งบริการได้ทั้งการศึกษาในโณงเรียนการศึกษานอกโณงเรียนสายสามัญ สายอาชีพ และการศึกษาตามอัธยาศัย โดยจะรวบรวมสื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแบบเรียนชุดวิชา เทปโทรทัศน์ และสื่อประกอบอื่นๆ ในรูปแบบของศูนย์การเรียน
7. ห้องทัศนา เป็นห้องสำนักงานของศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอหัวหิน จัดกิจกรรมการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอหัวหิน จัดกิจกรรมการศึกษานอกโรงเรียนสนับสนุนการศึกษาในระบบเสริมการศึกษาตามอัธยาศัย
ชั้นที่ 2
8. ห้องปลุกเกษม เป็นห้องนิทรรศการขนาดใหญ่จะประกอบด้วยนิทรรศการเกี่ยวกับพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในส่วนวิทยาศาสตร์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวในส่วนของการพระราชทานรัฐธรรมนูญการปกครองแห่งราชอาณาจักรไทย และพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุยเดช
9. ห้องเอิบเปรม เป็นห้องประชุมใหญ่ประจำหอสมุดรัชมังคลาภิเษกฯ ใช้เป็นที่จัดอบรมประชุม สัมมนา สำหรับนักเรียน นักศึกษา ข้าราชการและประชาชนทั่วไป
ชั้นที่ 3
10. ห้องเปี่ยมสุข เป็นห้องที่จัดไว้เป็นส่วนพระองค์เพื่อทรงใช้เป็นห้องพระอักษร สำหรับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและพระบรมราชวงค์
11. ห้องเย็นใจ ส่วนนี้เป็นพื้นที่ดาดฟ้าเหมาะสำหรับพักผ่อนเป็นมุมสงบสำหรับอ่านหนังสือพิมพ์ ชมทิวทัศน์บริเวณวังไกลกังวล หรืออาจใช้เป็นหอดูดาว
